- Адвокатты? азаматы? сот ?ндірісіне ?атысуы. бас?а да юрисдикциялы? ?ндірістерге адвокатты? ?атысуы – прочее, презентации
- Диктант анды — самые высокие горы американского континента, рассекающие его с севера на юг. они поражают меняющимися пейзажами (тема: причастие)
- Европейский союз признал ковид-сертификаты черногории
- Толық серіктестік
Адвокатты? азаматы? сот ?ндірісіне ?атысуы. бас?а да юрисдикциялы? ?ндірістерге адвокатты? ?атысуы – прочее, презентации
Та?ырыбы: Адвокатты? азаматы? сот ?ндірісіне ?атысуы. Бас?а да юрисдикциялы? ?ндірістерге адвокатты? ?атысуы
Ма?саты: адвокатты? азаматты? сот ??дірісіне ж?не бас?а да юрисдикциялы? ??дірістерге ?атысуыны? ерекшелігін аны?тап, зерттеу. ?кімшілік ?ндіріске ?атысушы ж?не ?кіл ретінде адвокатты? ?атысуын талдау ж?не бас?а да іс ж?ргізу барысында ?ор?аушыны ша?ыру, та?айындау, ауыстыру, оны? е?бегiне а?ы т?леу, ?ор?аушыдан бас тарту негіздерін ?арастыру
Т?йінді с?здер: азаматты? іс, ?кіл, сот ?аулысы, ?айта ?арау, ?кімшілік ???ы? б?зушылы?, талап-арыз, зиян
?аралатын с?ра?тар:
1. Азаматтарды? сот?а ша?ымдану ж?не сотта?ы ?кілеттік ???ы?ы. Азаматты? іс бойынша адвокатты? сенім білдірілген ?кілдік ?кілеттігі. Адвокатты? сот ?аулыларына ша?ым жасалуына ж?не ?айта ?аралуына ?атысуы
2. ?кімшілік ?ндіріске ?атысушы ж?не ?кіл ретінде адвокатты? ?атысуы. ?ор?аушыны ша?ыру, та?айындау, ауыстыру, оны? е?бегiне а?ы т?леу. ?ор?аушыдан бас тарту.?ор?аушыны? ?кiлеттiгi. Ж?бiрленушiнi? ?кiлi ретінде адвокатты? ?атысуы.
1. ?Р Конституциясына ж?не 1999-ж. 13-шілдедегі ?аза?стан Республикасыны? Азаматты? істер ж?ргізу кодексіні? ?а?идаларына с?йкес ?рбір адам б?зыл?ан немесе даулы конституциялы? ???ы?тарын, бостанды?тарын немесе за?мен ?ор?алатын м?дделерін ?ор?ау ?шін сот?а ж?гінуге ???ылы. Мемлекеттік органдар, за?ды т?л?алар немесе азаматтар за?да к?зделген жа?дайларда ?зге адамдарды? немесе адамдарды? белгілі бір тобыны? ???ы?тарын ж?не за?мен ?ор?алатын м?дделерін ?ор?ау туралы сот?а арыз беріп ж?гінуге ???ылы.
?рбір адамны? азаматты? процесс барысында білікті за? к?мегін алу?а ???ы?ы бар.
?Р АІЖК-де к?зделген жа?дайларда за? к?мегі тегін к?рсетіледі.
Азаматты? іске ?зіні? ?атысуы б?л жа?дайда оны ?з ?кілін ?стау ???ы?ынан айырмайды. AІЖK азаматтар?а сотта ?з ісін ж?ргізуді? е? ын?айлы ?дісін тандау?а, атап айт?анда:
– істі жеке ж?ргізуге;
– істі ?кілмен бірге ж?ргізуге;
– істі процеске катыспай ?кілі ар?ылы ж?ргізуге м?мкіндік береді.
Барлы? жа?дайда іс ж?ргізуге байланысты барлы? шы?ынды, сондай-а? сот шешімін, аны?тамасы мен ?аулысын оры?дау?а байланысты барлы? шы?ынды істе тарап болып табылатын т?л?а ?тейді.
С?йтіп іске т?л?аны? жеке ?атысуы к?сіби ?ор?ау тарабынан болатын к?мекті жо??а шы?армайды, оны? ?стіне азаматты?-???ы?ты? дауды? толы? ???ы?ты ?атысушысы ретінде іс-?рекет ететін азаматты? тілегі мен м?ддесіне сай онымен ?йлесім табуы м?мкін.
За?ды т?л?аларды? ісін сотта оларды? органдары ж?не за?дармен, бас?а нормативтік ???ы?ты? актілермен, ??рылтай ??жаттармен, сенімхатпен берілген ?кілеттік шегінде іс ?рекет ететін ?кілдері ж?ргізеді. К?сіптік негіздегі к?мекті, сондай-а? ?рт?рлі азаматты?-???ы?ты? шарттар бойынша ?йымдар?а ?ызмет ететін адвокаттар да к?рсете алады.
Занды т?л?аларды? басшылары сот?а оларды? лауазымды? жа?дайы мен ?кілеттігін ай?а?тайтын ??жаттарды тапсырады. Занды т?л?аны? органы іске тиісті ?кілеттілігі бар ?зге ?кілмен ?атар ?атыса алады.
Азаматты? істерді тал?ылау кезінде сотта ?кілдік ету ?рбір тарапты?, оны? ішінде ?шінші т?л?аны? ???ы?тары мен за?ды м?дделерін ?ор?ау ?шін за?да к?зделген барлы? іс ж?ргізу к?ралдары мен ?дістерін пайдалануды ?з ма?саты етеді. Талапкер мен жауапкер процесте ?з аты?ан с?з с?йлеп м?н-жайлар?а талаптар мен наразылы?тарды? зандылы?ын негіздейтін ай?а?тарды келтіру ар?ылы ?зіні? материалды?-???ы?ты? м?дделерін ?ор?айды. Ал сот ?кілдері болса, сот ісіне оларды? немесе ?шінші т?л?аларды? атынан ?атыса отыра, ?зі м?ддесін білдіріп отыр?ан тарапты? ???ы?ын ?алпына келтіретін не дау?а т?сіп отыр?ан ???ы?ты б?зудан ?ор?айтын шешім шы?ару ?ажеттігі ?шін сотты? к?зін жеткізуге тырысады. С?йтіп, сотты? тал?ыны? м?ні ?кілді? іс бойынша жо? жеке материалды?-???ы?ты? м?ддесі емес, керісінше ?зі м?ддесін білдіріп отыр?ан азаматты?-???ы?ты? дау?а ?атысушыларды? ???ы?тары мен міндеттері болып табылады.
Сотта ?кілдік етуді? екі т?рі бар: за? бойынша ?кілдік ету ж?не шарт негізінде ?кілдік ету.
За?мен ?кілдік ету процесте ?рекетке ?абілетсіз азаматтарды?, ?рекет ?абілетіне толы? ие емес немесе ?рекетке ?абілеті шектеулі деп таныл?ан азаматтарды? ???ы?тарын, боста?ды?тарын ж?не за?мен ?ор?алатын м?дделерін ?ор?ау ма?сатында ж?зеге асырылады. ?здеріні? ?кілеттігін ку?ландыратын ??жаттарды сот?а к?рсеткен ата-аналар, асырап алушылар, ?ам?оршылар немесе ?ор?аншылар за?ды ?кіл бола алады.
Сотта тапсырма бойынша шарт негізінде ?кіл бола алатындар:
1) адвокаттар;
2) за?ды т?л?аларды? ?ызметкерлері – осы занды т?л?аларды? істері бойынша;
3) к?сіптік ода?тарды? у?кілетті адамдары – ???ы?тары мен м?дделерін ?ор?ауды осы к?сіптік ода?тар ж?зеге асыратын ж?мысшыларды?, ?ызметшілерді?, сондай-а? бас?а да адамдарды? істері бойынша;
4) за?мен, жар?ымен немесе ережемен осы ?йымдар м?шелеріні? ???ы?тары мен м?дделерін ?ор?ау ???ы?ы берілген ?йымдарды? у?кілетті адамдары;
5) за?мен, жар?ымен немесе ережемен бас?а адамдарды? ???ы?тары мен м?дделерін кор?ау ???ы?ы берілген ?йымдарды? у?кілетті адамдары;
6) бас?а те? ?атысушыларды? тапсырмасы бойынша те? ?атысушыларды? біреуі;
7) іске ?атысушыларды? ?тінуімен сот р??сат еткен бас?а да адамдар тапсырма бойынша сотта ?кіл бола алады.
Шарт бойынша ?кілдік етуді азаматтармен немесе ?йымдармен жасалын?ан шарт негізінде адвокаттар немесе за? консультациялары я болмаса адвокатты? ке?селер ж?зеге асырады. Адвокат азаматты? іс ж?ргізуде тарап болып танылмаса да, ол шарттан туы?дайтын барлы? міндеттемелерді орындау?а, клиентке оны? іс ж?ргізу ???ы?тары мен міндеттемелерін ж?зеге асыру?а к?мектесу ма?сатында оны? ?кілі ретінде іске ?атысу?а ?кілеттенеді.
Сотта ?кілдік ету туралы шартта екі тарап болады: сенімі білдірілген адам, я?ни істе тарап болып табылатын, м?дделері сот тал?ысыны? м?нін ??райтын т?л?а ж?не ?з атынан немесе сенім білдірушіні? за? консультациясымен немесе адвокат ке?сесімен келісім бойынша ?зіне сенім білдірген адамны? м?ддесін білдіруге тапсырма ал?ан (сенім білдірілген) адвокат. Азаматты? сот ж?ргізу ісінде адвокат ?р?ашан сенім білдірген адамны? атынан ж?не оны? м?ддесі ?шін іс-?рекет еткендіктен, оны? іс ж?ргізу ?рекеттеріні? салдары ?зі м?ддесін білдіріп отыр?ан адам ?шін туындайды. Егер талап сот шешімімен ?исынды болып табылса, онда б?л жа?дайда, талап ?оюшыны? материалды? ???ы?ы ай?а?талады немесе шектеледі, егер талаптан бас тартылса – жауапкер ???ы?ы ?ор?алады.
С?йтіп, шарт бойынша адвокат ж?зеге асыратын ?кілдік етуде ?зара ?атынасты? екі жа?ын ажырат?ан ж?н:
1) ?кіл мен оны? клиенті арасында?ы азаматты?-???ы? ?атынас, оны? негізін адвокатты? ?з атынан жеке немесе за? консультациясыны? немесе адвокатты? ке?сені? тапсырмасы бойынша жаса?ан тапсырмалы? шарт ??райды;
2) сот?а ?атысты адвокат ?кілеттігіні? к?лемі аны?тал?ан іс ж?ргізу ???ы?ыны? нормаларымен реттелетін сот ?кілі мен сотты? арасында?ы азаматты? іс ж?ргізу ?атынастары.
Азаматта? сот ісіндегі адвокатты? жа?дайын жалпы былайша аны?тау?а болады. ?зіне сенім білдірген адамны? ?кілі бола отыра, ол клиентті? занды ???ы?тары мен материалды?-???ы?ты? м?дделерін ж?зеге асыруына ж?рдемдесу ар?ылы к?сіптік негізде за? к?мегін к?рсетеді.
2. ?кімшілік сот ?ндірісі аясында адвокат ?кімшілік іс ж?ргізуге ?кімшілік ???ы? б?зушылы? Кодексіні? 548-бабы бойынша ?кімшілік жауапкершілікке тартылып отыр?ан т?л?аны? не ж?бірленушіні? ?кілі ретінде ?атыса алады. ?ор?аушы ?кімшілік іс ж?ргізуге т?л?а ?стал?ан кезден не ?кімшілік ???ы? б?зушылы? туралы хаттама толтырыл?ан кезден бастап ?атысады.
?ор?аушы – ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адамны? ???ы?тары мен м?дделерiн за?да белгiленген т?ртiппен ?ор?ауды ж?зеге асыратын ж?не о?ан за? к?мегiн к?рсететiн адам.
?ор?аушы ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адамды ?кiмшiлiк ?стау кезiнен немесе ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы хаттама жасал?ан кезден бастап iске ?атысу?а араластырылады.
Егер бiрiнi? м?дделерi екiншiсiнi? м?дделерiне ?айшы келсе, ?кiмшiлiк жауап?а тартылатын екi адам?а бiр адамды ?ор?аушы етуге болмайды.
Адвокатты? ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адамды ?з мойнына ал?ан ?ор?аудан бас тарту?а ???ы?ы жо?.
?ор?аушыны? мiндеттi т?рде ?атысуы
?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзуге мынадай жа?дайларда, егер:
1) ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адам б?л ж?нiнде ?тiнiш жасаса;
2) ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адам дене немесе психикалы? кемiстiктерi салдарынан ?зiн ?ор?ау ???ы?ын ?з бетiнше ж?зеге асыра алмайтын болса;
3) ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адам iс ж?ргiзiлiп отыр?ан тiлдi бiлмесе;
4) iстi? материалдарында ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адам?а медициналы? сипатта м?жб?рлеу шаралары белгiленуi м?мкiн деп пайымдайтын деректер болса;
5) ?кiмшiлiк жауап?а тартылушы адам к?мелетке толма?ан болса, ?ор?аушыны? ?атысуы мiндеттi.
?ор?аушыны, ?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адам, оны? за?ды ?кiлдерi, сондай-а? ?зiне ?атысты ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адамны? тапсыруымен немесе келiсуiмен бас?а да адамдар ша?ырады. ?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адам ?ор?ау ?шiн бiрнеше ?ор?аушы ша?ыру?а ???ылы.
?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адамны? ?тiнуi бойынша ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстi ?арау?а у?кiлеттi судья, орган (лауазымды адам) ?ор?аушыны? ?атысуын ?амтамасыз етедi.
?кiмшiлiк ?стау жа?дайында, егер ?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адам та?да?ан ?ор?аушыны? ?ш са?ат iшiнде келуi м?мкiн болмаса, ?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адам?а ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстi ?арау?а у?кiлеттi судья, орган (лауазымды адам) бас?а ?ор?аушы ша?ыруды ?сынады, ал одан бас тартыл?ан жа?дайда адвокаттар ал?асы немесе оны? ??рылымды? б?лiмшелерi ар?ылы ?ор?аушыны та?айындау?а шаралар ?олданады.
Адвокатты? е?бегiне а?ы за?дар?а с?йкес т?ленедi. ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстердi ?арау?а у?кiлеттi судья, орган (лауазымды адам) негiз бол?ан жа?дайда ?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адамды за? к?мегiне а?ы т?леуден толы? немесе iшiнара босату?а ???ылы. Б?л жа?дайда е?бекке а?ы мемлекет есебiнен т?ленедi.
Адвокат клиентпен iс ж?ргiзуге келiсiм жасаспай, та?айындау ар?ылы ?атыс?анда, осы Кодекстi? 589-бабыны? екiншi б?лiгiнде к?зделген жа?дайда да адвокат е?бегiне а?ы т?леу шы?ыны мемлекет есебiне жат?ызылуы м?мкiн.
?ор?аушы ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстердi ?арау?а у?кiлеттi судья?а, орган?а (лауазымды адам?а) ?з жа?дайын растау ?шiн жеке басын ку?ландыратын ??жаттарды ж?не тиiстi жа?дайларда: адвокатура?а жататынды?ын растайтын ??жатты ж?не адвокатты? осы iске ?атысу ???ы?ына за? консультациясы берген ордерiн немесе ма?ызы ж?нiнен со?ан те?естiрiлген ??жатын; ?о?амды? бiрлестiктi? немесе оны? басшы органыны? ?ор?аушы та?айындау туралы шешiмiн, сезiктiмен немесе айыпталушымен туысты? ?атынастарын растайтын ??жатты тапсырады.
?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адам iс ж?ргiзудi? кез келген кезiнде ?ор?аушыдан бас тарту?а ???ылы, б?л оны? ?зiн ?ор?ауды ?з бетiнше ж?зеге асыру ниетiн бiлдiредi. За? к?мегiне а?ы т?леуге ?аражаты жо?ты?ын сылтау етiп ?ор?аушыдан бас тарту ?абылданбайды. Бас тарту жазбаша т?рде ресiмделедi.
?зi ж?нiнде ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iс ж?ргiзiлiп жат?ан адамны? ?ор?аушыдан бас тартуы оны б?дан былай ?ор?аушыны iске ?атысу?а жiберу туралы ?тiнiш жасау ???ы?ынан айырмайды. ?ор?аушыны? iске кiрiсуi сол уа?ыт?а дейiн ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстi ?арау барысында жасал?ан ?рекеттердi ?айталау?а ?кеп со?пайды.
?ор?аушы iстi? барлы? материалдарымен танысу?а; iстi ?арау?а ?атысу?а; д?лелдемелер табыс етуге, ?тiнiш м?лiмдеуге ж?не ?арсылы? бiлдiруге; iстердi ?арау?а у?кiлеттi судьяны?, органны? (лауазымды адамны?) р??сатымен iстi? ?аралу процесiнде жауап берушiге с?ра?тар ?ою?а; iс ж?ргiзудi ?амтамасыз етуге ?олданылатын шаралар ж?не iс бойынша ?аулы ж?нiнде ша?ымдану?а; ?зiне за?мен берiлген ?зге де ???ы?тарды пайдалану?а ???ылы.
?ор?аушыны?: ?ор?алушыны? м?дделерiне ?арсы ?андай да болсын iс-?рекеттер жасау?а ж?не оны? ?з ???ы?тарын ж?зеге асыруына кедергi келтiруге; ?ор?алушыны? к?з?арасына ?арамастан, оны? ?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы??а ?атыстылы?ын ж?не оны жасау?а кiн?лiлiгiн тану?а, ?ор?алушыны? ж?бiрленушiмен татулас?анды?ы туралы м?лiмдеуге; ?ор?алушыны? берген ша?ымы мен ?тiнiшiн ?айтарып алу?а; за? к?мегiн с?рау мен оны? ж?зеге асырылуына байланысты ?зiне белгiлi бол?ан м?лiметтердi жария етуге ???ы жо?.
?кiмшiлiк ???ы? б?зушылы? туралы iстi ж?ргiзу кезiнде за? ж?зiнде ???ы?ы бар адвокаттар мен ?зге де адамдар ж?бiрленушiнi? за?ды м?дделерiн бiлдiретiн ?кiл бола алады.
Ж?бiрленушi ?кiлдерiнi? ?здерi ?кiл болып отыр?ан жеке ж?не за?ды т?л?алармен осы Кодексте к?зделген шекте iс ж?ргiзу ???ы?тары бiрдей болады.
?кiлдi? ?зi ?кiлi болып отыр?ан адамны? м?дделерiне ?айшы ?андай да бiр iс-?рекеттер жасау?а ???ы?ы жо?.
Ж?бiрленушiнi? iсiне жеке ?атысы оны осы iс бойынша ?кiл алу ???ы?ынан айырмайды.
?сынылатын ?дебиеттер:
1. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы. 30.08.95ж. – Алматы: Юрист, 2021.
2. Адвокатты? ?ызмет туралы. ?Р За?ы 1197 жыл?ы 5 желто?сан N 195.
3. С.Тыныбеков. ?аза?стан Республикасында?ы адвокатура ж?не адвокатты? ?ызмет. Алматы, Д?некер, 2003.
4. ?.Балабиев, Ж.Утенов. ?аза?стан Республикасыны? Адвокатурасы. Алматы, За? ?дебиеті, 2003.
5. С.Тыныбеков. Организация и деятельност адвокатуры (Вопросы и ответы). Алматы, Данекер, 2002.
Диктант анды — самые высокие горы американского континента, рассекающие его с севера на юг. они поражают меняющимися пейзажами (тема: причастие)
Анды — самые высокие горы американского континента, рассекающие его с севера на юг. Они поражают меняющимися пейзажами. Здесь увидишь непокоренные вершины, покрытые вечными снегами пики, дымящиеся вулканы. На западе сверкает бирюзой Тихий океан, на востоке восхищают бесконечные джунгли, изрезанные паутиной серебряных рек.
После однодневного пребывания в столице Перу вылетаем в направлении пропавшего города инков. Доезжаем поездом до небольшого городка и пешком через эвкалиптовый лес добираемся до деревеньки. Глиняные домики и соломенные шалаши напоминают о древней цивилизации. Стараемся не потерять местами исчезающую тропинку, вьющуюся вверх.
Вдали появляется загадочный город, расположившийся на скалистой вершине. Через пять часов подъема проходим тяжелые ворота и входим в крепость, находящуюся на горе. На многочисленных террасах, соединенных бесчисленными лестницами, располагается каменный мир с улицами, площадями. Древний город зачаровывает нас.
(По Я. Палкевичу)
Грамматическое задание
1. Объяснить графически постановку (отсутствие) знаков препинания при причастных оборотах.
2. Разобрать по составу одно из причастий.
Европейский союз признал ковид-сертификаты черногории
БЕЛГРАД, 21 декабря. /ТАСС/. Европейская комиссия признала электронные ковид-сертификаты Черногории. Об этом во вторник сообщил черногорский портал CdM.
Ранее Черногория подала запрос и провела все необходимые процедуры, чтобы присоединиться к системе цифровых сертификатов ЕС. Портал сообщает, что граждане Черногории, привившиеся вакцинами Pfizer и AstraZeneca, а также другими, которые признает Европейское агентство лекарственных средств, смогут пересекать границы ЕС с электронной или бумажной версией ковид-сертификата. Цифровой сертификат ЕС действителен по прошествии 14 дней после второй вакцины или в течение 180 дней после перенесенной болезни.
Первую дозу вакцины получили более 60% взрослого населения Черногории, а вторую дозу – более 56% взрослого населения. Третью дозу получили 50 806 черногорцев. Население республики составляет около 620 тыс. человек.
Массовая вакцинация в стране началась 4 мая. В марте власти Черногории рассчитывали, что порядка 75% населения республики к лету должно быть привито от коронавируса или иметь антитела после перенесенной болезни. По данным Института общественного здоровья, всего с начала пандемии в Черногории было подтверждено свыше 161 тыс. случаев инфицирования коронавирусом. Число летальных исходов достигло 2 380.
Толық серіктестік
2 ТОЛЫҚ
СЕРІКТЕСТІКТЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Толық
серіктестік түсінігі, оның қатысушыларының
құқықтары мен міндеттері
Толық
серіктестік – шаруашылық серіктестіктердің
барлық ұйымдық-құқықтық нысандарының
ішіндегі ең ежелгісі. Бұл нысанда
тұлғалық элементі ерекше айқын көрсетілген
және серіктестік міндеттемелері бойынша
қатысушылардың жауапкершілігін шектемейді.
[39, С.45].
Толық
серіктестік жеке тұлғамен жүзеге асырылатын
кәсіпкерлік секілді сауда қызметін
жүзеге асырудың жеткілікті түрдегі
ескі нысаны болып табылады. Сауданың
дамуы капиталдардың біріктірілуімен
қатар, сауда операцияларын жүргізу
үшін көпестердің дербес күш салуын
талап етті, сондықтан серіктестіктердің
алғашқы нысандары Ежелгі Римде
белгілі бола бастады, ал жаңа заманғы
толық серіктестіктердің белгілеріне
ие алғашқы серіктестіктер шамамен
12 ғасырдың бірінші жартысында Венецияда
«сауда компаниясы» деген атаумен
пайда болды. Толық серіктестіктердің
қатысушылары тек жеке тұлғалар ғана
емес, заңды тұлғалар да болды. [40, С.82].
Көптеген
мемлекеттердің заңнамасы толық
серіктестік деп (ағыл. General partnership, неміс.
offene Handelsgesellschaft, франц. Societe en nom collectif) жеке
және заңды тұлғалардың ортақ
фирма астында кәсіпкерлік қызметті
жүзеге асыру үшін құрылған бірлестігі
түсініледі. [41, С.128].
Сауда
серіктестіктері туралы 1966 жылғы
Франция заңы толық серіктестікті
қатысушылары саудагерлер ретінде
шығатын және серіктестіктер деп
аталып, серіктестік міндеттемелері
бойынша шектелмеген және ортақ
жауапкершілікте болатын бірлестік
деп анықтайды. Францияда толық
серіктестік заңды тұлға болып
табылады. Сонымен бірге Ресей, Франция
және оның жеке құқық жүйесіне кіретін
мемлекеттер құқығына сәйкес толық
серіктестіктер заңды тұлғалар болып
табылады.
АҚШ
және Англиядағы толық серіктестікке
серіктестіктің ерекше түрі партнершип
сәйкес келеді. Партнершип ортақ фирма
астында әрекет ететін шарттық бірлестік
болып табылады. Англияда да, АҚШ-та да
партнершип заңды тұлға болып табылмайды.
Партнершиптің атынан шарттар жасалады,
құжаттарға қол қойылады, сотта және арбитражда
талап қойылады.[42, С.82].
Толық
серіктестіктің қатысушылары екіден кем
емес жеке тұлғалар болуы мүмкін, оған
қоса азамат бір ғана толық серіктестіктің
қатысушысы бола алады. Сонымен
қатар, ол бір уақытта сенім серіктестігінің
толық қатысушысы бола алмайды.Қатысушылар
санының жоғарғы шегі шектелмеген.
ҚР
Азаматтық кодексінің шаруашылық серіктестіктер
туралы ережелерін сипаттай келе, екі
ерекшелікті атап көрсету керек.
Бұл, біріншіден, «Азаматтық құқық субъектілері»
атты 2 тарау аясында, олар бірден жалпы
бөлімнен кейін орналасқан және ерекше
бөлімде заңды тұлғалардың барлық
басқа үлгілері туралы ережелерден
бұрын жүреді; екіншіден, ішкі құрлымына
байланысты шаруашылық серіктестіктертуралы
ережелердің үш категориясы бар:
а) барлық серіктестіктерге ортақ ережелер(
58-62 баптар;), б) толық серіктестіктер
туралы арнайы ережелер(63-71 баптар); в)
сенім серіктестігі туралы арнайы ережелер(72-76
баптар); г) жауапкершілігі шектеулі(77-83баптар)
және қосымша жауапкершілігі бар
серіктестіктер(84 бап) туралы арнайы ережелер.
Толық
серіктестіктің өзіне қатысты ҚР
Азаматтық кодексі 2 тарауының үш
түрлі нормалары әрекет етеді: ҚР
Азаматтық кодексі 2 тарауының «Заңды
тұлғалар» туралы 2 бөлігі, 2 бөліктің
«толық серіктестіктер» туралы арнайы
нормалары, барлық шаруашылық серіктестіктерге
ортақ «жалпы ережелердің» нормалары
және ҚР АК-нің 2 тарау, §2 нормалары.
ҚР АК-нің 63 бабына
сәйкес, толық серiктестiктiң мүлкi жеткiлiксiз
болған жағдайда қатысушылары серiктестiктiң
мiндеттемелерi бойынша өзiне тиесiлi барлық
мүлкiмен ортақ жауапкершiлiкте болатын
серiктестiк толық серiктестiк деп танылады.
Толық
серіктестік қатысушылары кез-келген
корпоративтік ұйымдар үшін дәстүрлі
құқықтар мен міндеттер жиынтығына
ие. Оларға мынадай құқықтар берілген:
–
серіктестік істерін басқаруға қатысуға;
егер құрылтай құжаттарымен басқаша көзделмесе,
әрбір қатысушы жоғары органда дауыс беруде
бір дауысқа ие;
–
серіктестіктің қызметі туралы толық
ақпарат алуға;
–
құрылтай құжаттарымен өзгеше
көзделмесе, жарғылық капиталдағы
үлес көлеміне қарай таза табыс
бөілігін алуға;
–
серіктестіктен шығуға;
–
серіктестік таратылған жағдайда кредит
берушілермен есеп айырысқаннан кейін
қалған мүліктің жарғылық капиталдағы
үлеске пропорционалды бір бөлігін
алуға;
Сонымен
қатар, толық серіктестік қатысушыларының
келесідей міндеттері бар:
–
құрылтай құжаттарының ережелерін
сақтауға;
–
серіктестік қызметіне қатысуға,
соның ішінде серіктестік атынан
істерді жүргізуге немесе қызметін
жүзеге асыруға көмек көрсетуге;
–
құрылтай құжаттарында көзделген
тəртіпте, мөлшерде жəне мерзімде
салымдар енгізуге;
–
қалған қатысушылардың келiсiмiнсiз өз
атынан және өз мүдделерi үшiн серiктестiк
қызметi мәнiмен бiртектес мәмiлелер жасасудан
бас тартуға;
–
серіктестік қызметі туралы коммерциялық
құпияны жария етпеуге; Аталған
құқықтар мен міндеттердің тізімі
толық емес, ол заңнамалық актілер
және құрылтай құжаттарымен кеңейтілуі
мүмкін.
Қатысушы
серіктестік пен оның қатысушыларына
зиян келтіретіндей өз міндеттемелерін
орындамаған жағдайда, басқа қатысушылар
зиянды өтеттіруге құқылы, ал елеулі залал
келтірсе – сот тәртібімен серіктестіктен
шығарып жіберуге. Толық серіктестіктегі
тұлғалық элементтің маңызды болу міндеттемесі
шаруашылық серіктестіктер туралы жарлықпен
регламенттелетін үлестен айыру
рәсімінде көрініс табады. Осыған
байланысты толық серіктестіктің ерекшелігі
төмендігіден тұрады: жарлық мағынасына
да сәйкес, үлестен айыру кез-келегн
нысанда және кімнің пайдасына берілетініне
қарамастан(басқа қатысушыға немесе
үшінші тұлғаға), қалған барлық қатысушылардың
келісімімен ғана мүмкін болады. Сонымен
қатар, әрекет қабілетсіз деп мойындалған
немесе хабар-ошарсыз жоғалған, не қатысушы
әрекеттілігінен шектелген(егер серіктестік
тоқтатылмаса) қатысушы қамқоршысының
серіктестік қызметіне қатысуына
барлық қатысушылардың келісімі талап
етіледі. Барлық қатысушылардың келісімінсіз
серіктестікке жаңа қатысушыларды
қабылдауа да мүмкін емес.
Толық
серіктестік өзінің қатысушыларымен
байланысты мына келесі жағдайлардың
бірі болса, таратылады:
–
қатысушының серіктестіктен шығуы;
–
қатысушының банкрот деп танылуы;
–
несие берушілердің қатысушы
үлесін өндіріп алуға өтініш
жасауы;
–
қатысушының қайтыс болуы немесе
қайтыс болды деп жариялау (бұл
жағдайда оның мұрагері қалған
барлық қатысушылардың келісімімен
серіктестікке кіре алады;
–
қатысушыны хабар-ошарсыз кетті,
әрекет қабілетсіз немесе әрекет
қабілеттілігі шектеулі деп тану;
Аталған
жағдайлар болса және құрылтай құжаттары
немесе қатысушылар келісімімен
өзгеше көзделмесе, толық серіктестік
таратылады.
Қатысушының
толық серiктестiктiң жеке борыштары
бойынша өз үлесiн өндiрiп алуға
өтiнiш жасауына борыштарды өтеу үшiн
оның басқа мүлiктерi жеткiлiксiз болған
жағдайда ғана жол берiледi. Мұндай қатысушының
несие берушiлерi толық серiктестiктен
серiктестiк мүлкiнен ақы өндiрiп
алу мақсатымен борышқордың жарғылық
капиталдағы үлесiне сәйкес мүлiктiң
бiр бөлiгiн бөлiп берудi талап
етуге құқылы.
Толық
серіктестіктің қатысушылары үшін заңшығарушы
серіктестіктен еркін шығу құқығын
сақтап қалады. Ол үшін қатысушыға жалпы
ереже бойынша 6 ай мерзімнен кешіктірмей
мәлімдеме жасауы жеткілікті. Серіктестіктен
шығу кезінде қатысушы жарғылық капиталдағы
үлесіне тең мүлік бөлігі құнын
алуға құқылы.[43, С.157].
Қатысушылар
қалатын қатысушылардың бiрауыздан
қабылдаған шешiмi бойынша және оған
дәлелдi себептер болған жағдайда, атап
айтқанда, оның (олардың) өз мiндеттерiн
дөрекi бұзуы немесе iс жүргiзу қабiлетсiздiгi
байқалған жағдайда серiктестiктен
сот тәртiбiмен шығарылуы мүмкін.
Азамат
бiр ғана толық серiктестiктiң қатысушысы
бола алады. Толық және сенім серіктестігінен
басқа, шаруашылық серіктестікті бір
тұлға құра алады, ол оның жалғыз қатысушысы
болады.
Толық
серіктестік қатысушыларының саны
мен мәртебесі туралы сұрақ ерекше
талқылауды талап етеді. Олар тек
жеке тұлғалар бола алады, және Азамат
бiр ғана толық серiктестiктiң қатысушысы
бола алады. Осылайша ол бір уақытта сенім
серіктестігінің толық қатысушысы бола
алмайды.
Қатысушылар
санының жоғарғы шегі шектелмеген.
Толық
серіктестіктегі тұлғалық элементтің
маңызды болу фактісі шаруашылық
серіктестіктер туралы жарлықпен регламенттелетін
үлестен айыру рәсімімен дәлелденеді.
Осыған байланысты толық серіктестіктің
ерекшелігі төмендігіден тұрады: жарлық
мағынасына да сәйкес, үлестен айыру
кез-келген нысанда және кімнің пайдасына
берілетініне қарамастан(басқа қатысушыға
немесе үшінші тұлғаға), қалған барлық
қатысушылардың келісімімен ғана мүмкін
болады.
Сонымен
қатар, әрекет қабілетсіз деп мойындалған
немесе хабар-ошарсыз жоғалған, не қатысушы
әрекеттілігінен шектелген(егер серіктестік
таратылмаса – Заңның 15 бабы) қатысушы
қамқоршысының серіктестік қызметіне
қатысуына барлық қатысушылардың келісімі
талап етіледі.
Барлық
қатысушылардың келісімінсіз серіктестікке
жаңа қатысушыларды қабылдауа да
мүмкін емес(Заңның 22 бабы).
Толық
серіктестік серiктестiкте жалғыз
қатысушы қалып, ол алты ай iшiнде серiктестiктi
қайта құрмаса немесе жаңа қатысушылар
қабылдамаған жағдайда да таратылады(ҚР
АК 71 бабы).
Толық
серiктестiкке қатысушының қалған
қатысушылардың келiсiмiнсiз өз атынан
және өз мүдделерi немесе үшiншi жақтардың
мүдделерi үшiн серiктестiк қызметi
мәнiмен бiртектес мәмiлелер жасасуға
құқығы жоқ. Бұл ереже бұзылған жағдайда
серiктестiк өз қалауы бойынша мұндай
қатысушылардан не серiктестiкке келтiрiлген
залалдың орнын толтыруын, не осындай
мәмiлелерден тапқан бүкiл пайданы
серiктестiкке беруiн талап етуге
құқылы.
Серiктестiктiң
iсiн жүргiзу тапсырылған толық
серiктестiктiң органдары барлық
қатысушыларға олардың талап
етуi бойынша өз қызметi туралы толық
ақпарат берiп отыруға мiндеттi.
Өкiлеттiгi
болмаса да ортақ мүдделер үшiн
әрекет жасаған қатысушы, оның әрекеттерiн
қалған қатысушылар мақұлдамаған жағдайда,
егер өз әрекеттерiнiң арқасында
серiктестiк құны жөнiнен серiктестiк
шеккен шығындардан асып түсетiн
мүлiктi сақтап қалғандығын немесе тиiсiнше
сатып алғандығын дәлелдеген жағдайда
серiктестiктен өзi жасаған шығындардың
орнын толтыруды талап етуге
құқылы.
Қатысушы
серіктестік пен оның қатысушыларына
зиян келтіретіндей өз міндеттемелерін
орындамаған жағдайда, басқа қатысушылар
зиянды өтеттіруге құқылы, ал елеулі залал
келтірсе – сот тәртібімен серіктестіктен
шығарып жіберуге.
ФРГ-ғы
толық серіктестіктің қатысушылары
ретінде жеке және заңды тұлғалар
да шыға алады. Францияда алайда,
егер заңды тұлға толық серіктестіктің
мүшесі болса, оның басқарушылары өздері
басқаратын заңды тұлғаның ортақ жауапкершілікте
болатын толық серіктестіктермен бірдей
жағдайлар мен міндеттерге ие болып, сондай
жауапкершілікте болады. [42, С.125]. Өз уақытында
революция алдындағы цивилист А.П. Башилов
толық серіктестік мүшелерін былай анықтады:
«Толық серіктестіктердің әрқайсысы келісім
шарттарымен байланысты болуына қарамастан,
сауда-құқықтық қатынастардың жеке субъектісі
болып табылады, иесі ретінде әрекет етеді,
сондықтан да сенімхатты қажет етпейді».[44,
С.85]. Басқа тұлғалардың қатысуы серіктестіктің
қалған барлық қатысушыларының келісіміне
тәуелді.
Серіктестік
қызметінің басты мақсаты табыс
келтіру болып табылады.
Көрсетілген мақсатқа жету үшін серіктестік
келесідей заңмен тыйым салынбаған негізгі
қызмет түрлерін жүзеге асырады. Серіктестік
лицензия негізінде тізімі заңнамалық
актілермен айқындалатын жеке қызмет
түрлерімен айналыса алады.