- Электронды сандық қолтаңба деген не?
- Электрондық сандық қолтаңбаны қайдан алуға болады?
- ЭСҚ арқылы қандай қызметтер алуға болады?
- Электронды цифрлық қолтаңба
- Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заң – мои файлы – файлдар каталогы – электрондық цифрлық қолтаңба
- Электрондық цифрлық қолтаңба – электрондық цифрлық қолтаңба деген не?
Электронды сандық қолтаңба деген не?
Электрондық сандық қолтаңба – бұл заңды тұлғаның өз қолтаңбасының нақты электронды көшірмесі. ЭСҚ электронды құжаттың заңды күшіне енуіне арналған. Ол құжатты жасанды көшірмеден қорғайды.
Ұлттық куәландыру орталығының сертификаты бойынша электрондық қолтаңба Сізге билікпен, барлық деңгейдегі кәсіпорындар және ұйымдармен қарым-қатынастарға жол ашады.
Электрондық сандық қолтаңбаны қайдан алуға болады?
Электрондық сандық қолтаңбаны жеке және заңды тұлғалар ала алады. Халыққа ЭСҚ берумен «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ айналысады.
Электрондық сандық қолтаңба алу үшін сіз жақын жердегі ҚР ҰКО тіркеу орталығына өтініш білдіруге тиіссіз.
ЭСҚ алу үшін мына құжаттар керек:
1) тапсырыс нөмірі мен тапсырыс берушінің қолы бар өтініш (үлгі бойынша);
2) тапсырыс берушінің жеке басын куәландыратын құжат – тіркеу куәлігінің иесі (жеке басын куәландыратын құжат, паспорт, мекен-жайы, уақытша куәлік) жеке сәйкестендіру нөмірінің (ЖСН) көшірмесі;
3) жеке тұлға өкілі тапсырыс беруші атына сертификат алса, алайда Тіркеу орталығына келмесе, нотариуспен куәландырылған сенімхат (үлгі бойынша) немесе негізгі сенімхаттың түпнұсқасы мен көшірмесі.
ЭСҚ арқылы қандай қызметтер алуға болады?
ЭСҚ арқылы сіз:
- Мемлекеттік органдардың виртуалдық қабылдауына өтініштерді жүзеге асырасыз (бұл қызмет ҚР азаматтарына өз өтініштерін мемлекеттік органдарға тапсыруға мүмкіндік және өтініштің дәрежесін: мемлекеттік органға жеткізілгенін, орындалуға берілгенін, орындалғанын және т.б. тексеруге мүмкіндік беретін мемлекеттік орган тарапынан жауапты әрекетке кепілдік береді);
- үйден шықпай тәулігіне 24 сағат аптасына 7 күн мемлекеттік қызметтерді ала аласыз;
- тауарлардың және қызметтердің электрондық саудада, аукциондарда және тендрларда ең тиімді баға ұсыныстарын ұсына және таңдай аласыз;
- Интернет арқылы қазіргі заман негізінде ең аз шығынмен аса тиімді қарым-қатынас жасай аласыз;
- Қазақстанның кез-келген облысы, қаласындағы серіктестермен алыстан жүргізу режимінде экономикалық операцияларды жасай отырып, өз бизнесіңіздің таралу шегін кеңейте аласыз;
- Сондай-ақ, мекенжай туралы анықтама, жоғалған құжаттарыңызды қайта алу, балабақшаға кезекке тұру, салық комитетіндегі қарыздар туралы ақпарат, т.б. көптеген қызметтерді ала аласыз.
Электронды цифрлық қолтаңба
Телекоммуникациялық арналар арқылы мәтіндерді жібергенде оларды аутентификациялау үшін электронды цифрлық қолтаңба пайдаланылады. Мұндай ақпарат алмасуда құжаттарды сақтау мен өңдеуге жұмсалынатын шығын аз болады және оларды іздеу жеңілденеді. Бірақ құжат пен оның авторын аутентификация жасау немесе автордың шын екендігі мен электрондық құжатқа өзгерістер енгізілмегенін тексеру қажет болады.
Электрондық құжаттарды аутентификациялаудың мақсаты – қаскүнемдік шаралардан қорғау. Осындай қорғаныс үшін электронды цифрлық қолтаңбаны тиімді пайдалануға болады.
Электронды цифрлық қолтаңба дегеніміз қол қойылған мәтінмен бірге жіберілетін кішігірім қосымша цифрлық ақпарат [1,2].
Цифрлық қолтаңба кәдімгі қол қоюдың барлық функцияларын орындайды. Мысалы, оның атқаратын қызметтері:
– қол қойылған мәтіннің қол қойған адамның жазғанын дәлелдейді;
– қол қойған адамның өзі қол қойған құжаттағы міндеттерінен бас тартпауын қамтамасыз етеді;
– қол қойылған мәтіннің тұтастығының кепілі болады.
Электронды цифрлық қолтаңбаның схемасы келесі компоненттерден тұрады:
– хабарламалар жиыны;
– қолтаңбалар жиыны;
– қолтаңбалардың кілттерінің жиыны;
– кілтті генерациялаудың тиімді алгоритмі;
– қолтаңбаның тиімді алгоритмі;
– қолтаңбаны тексерудің тиімді алгоритмі.
Электронды цифрлық қолтаңба жүйесін пайдалану технологиясы бір біріне қол қойылған құжаттар жіберетін абоненттердің желісінің болуын қажет етеді. Әрбір абоненттің құпия және ашық кілттері болуы тиіс. Құпия кілтті абонент электронды цифрлық қолтаңбаны құрастыру үшін пайдаланады; ол абоненттің өзінде сақталынады. Ал ашық кілт басқа пайдаланушылар үшін белгілі болады, оны қол қойылған құжатты алғанда құжаттың дұрыстығын тексеру үшін пайдаланады.
5.6.1 Электронды цифрлық қолтаңбаны құрастыру және тексеру.
Электронды цифрлық қолтаңба жүйесі екі негізгі процедуралардан тұрады:
– цифрлық қолтаңбаны құрастыру;
– цифрлық қолтаңбаны тексеру.
Цифрлық қолтаңбаны құрастыру үшін хабарлама жіберушінің құпия кілті, ал тексеру кезінде ашық кілті пайдаланылады.
Цифрлық қолтаңбаны құрастыру процедурасы (5.4 – сурет). Дайындық кезеңінде хабарлама жіберуші абонент ( 
) қос кілтті (ашық 
және құпия 
) құрастырады. Ашық кілт 
құпия кілттен 
есептеу арқылы алынады. Ашық кілт желінің басқа абоненттеріне жіберіледі немесе бөлінетін ресурстарда қол жеткізетіндей болады. Ашық кілт цифрлық қолды тексеру үшін қолданылады. Цифрлық қолтаңбаны құрастырудан бұрын хабарлама жіберуші 
қол қойылатын мәтіннің 
хэш-функциясының мәнін 
есептейді.
Хабарлама M
Алушыға
| Дайджест генерациялау алгоритмі |
Жіберушінің
құпия кілті
5.4 сурет – Цифрлық қолтаңба құрастыру процедурасы
Сонымен, хэш-функциясының мәнін есептегеннен кейін хабарлама жіберуші өзінің құпия кілтімен оны шифрлайды. Осыдан кейін хабарлама цифрлық қолтаңбамен бірге адресатқа жіберіледі.
Криптографиялық хэш-функциялар стандартты функциялардан айырмашылығы – олар тек біржақты функциялар болады. Оның 
мәні бойынша 
хабарламасын қалпына келтіруге болмайды.
Цифрлық қолтаңбаны тексеру процедурасы (5.5 – сурет). Желінің абоненттері алынған хабарламаның цифрлық қолын тексеру үшін жіберушінің ашық кілтін пайдаланады. Хабарламаны қабылдаушы хэш-функцияның 
көмегімен қабылданған хабарламаның дайджестін есептеп, шифры ашылғанмен салыстырады. Егер олар бірдей болса, онда алынған хабарлама жіберушінің хабарламасы екендігіне сенеді. Керісінше жағдайда қойылған қол өзгертілген немесе хабарламаның мазмұны өзгеріске ұшыраған деп есептелінеді.
Пайдаланушы алынған хабарламаның бұрын жіберілген хабарламаның қайталауы емес екендігін тексере алады. Сонымен бірге хабарлама байланыс жолында тоқтап қалғаны туралы да мәлімет алуына болады. Ол үшін жіберілген уақыты мен күнін немесе номерін тексеруі керек. Электронды цифрлық қолтаңба құрастырудың бірнеше стандарттары бар.
Әрбір қойылған қолда келесі ақпараттар болады:
– қолдың датасы;
– қолдың аяқталу мерзімі;
– қол қойған адам туралы ақпарат: аты-жөні, қызметі, фирманың қысқаша аты;
– қол қоюшының идентификаторы немесе ашық кілттің аты;
– цифрлық қолтаңбаның өзі.
| Дайджесті генерациялау алгоритмі |
Жіберушіден
| Шифры ашылған дайджест m1 |
жоқ
иә
Жіберушінің
ашық кілті
5.5 сурет – Электронды цифрлық қолтаңбаны тексеру процедурасы
Цифрлық қолтаңбаны құрастыру кезінде хабарлама жіберушінің құпия кілті пайдаланылса, ал оны шифрлау үшін хабарлама алушының ашық кілті қолданылады. Цифрлық қолтаңбаны тексергенде жіберушінің ашық кілті қолданылады, ал шифрды ашқанда алушының құпия кілті қолданылады. Сондықтан құрастырылған қолтаңбаны кез келген адам тексере алады. Егер тексеру нәтижесінде қолтаңба дұрыс болса, онда жіберілген хабарламаның дұрыстығы мен тұтастығы туралы қорытынды жасауға болады.
Электронды цифрлық қолтаңбаның жалпы схемасынан келесі қорытынды жасауға болады: ең қажеттісі қолтаңбаны есептеу алгоритмі мен оны тексеру алгоритмі. Электронды цифрлық қолтаңбаның схемасының сенімділігі келесі үш есептің күрделілігіне байланысты:
– қолтаңбаны жалған жасау немесе құпия кілттің иесі емес адамның қолтаңбасын табу;
– қол қойылған хабарламаны құрастыру немесе қолтаңба дұрыс қойылған ең болмағанда бір құжатты табу;
– хабарламаны ауыстыру немесе бірдей қолтаңба қойылған әртүрлі екі хабарламаны таңдау.
5.6.2 DSS электронды цифрлық қолтаңбаның стандарты.
Криптографияда цифрлық қолтаңбалардың әртүрлі схемалары (стандарттары) қарастырылған. Солардың бірі қарастырылсын. 1991 жылы Америка құрама штаттарында ұсынылған электронды цифрлық қолтаңбаның алгоритмі DSS – Direct Sequence Spread Spectrum (Спектрі өзгеретін радиосигналдарды жеткізу) деп аталынды.
DSS жүйесін құрастыру келесі тәртіп бойынша орындалады:
1. Ұзындығы 64 еселі бит қарапайым сан p таңдап алынады. Оның мәні келесі аралықта болуы тиіс 2512< p < 21024.
2. Ұзындығы 160 бит қарапайым q саны таңдалынады. Ол сан p-1 санының бөлгіші болуы тиіс q | p-1.
3. Бүтін h саны таңдалынсын. Ол сан келесі шарттарды қанағаттандырады:
0 < h < p-1; h(p-1)/q mod p > 1.
4. Келесі есептеу орындалсын
g = h(p-1)/q mod p.
5. Құпия кілт x таңдалынсын 0 < x < q.
6. Келесі сан есептелінсін
y = gx mod p.
7. Бір бағытты хэш-функция H(M) таңдалынсын. Мұндағы M –хабарлама, келесі диапазондағы сан 0 < M < q.
Осы амалдардың орындалу нәтижесінде пайдаланушылар желісінде үш ашық параметрлер p, q, g пайда болады. Бұл схемада жабық кілт x, ашық кілт y болады.
DSS қолтаңбасын құрастыру алгоритмі. Берілген хабарламаға қол қою үшін келесі амалдар орындалады:
1. Құпия кілт ретінде k саны таңдалынады, 0 < k < q.
2. Келесі сан есептелінеді:
R = (gk mod p) mod q.
3. Келесі сан есептелінеді:
S =k-1 (H(M) xR) mod q.
Сонымен, абоненттің цифрлық қолтаңбасы ретінде келесі сандардың жұбы (R,S) болады.
DSS қолтаңбасын тексеру алгоритмі. Алгоритм келесі амалдардан тұрады:
1. Ашық кілтті шығару (p, q, g, y).
2. Келесі шарттарды тексеру: 0 < R < q, 0 < S < q. Егер бұл шарттар орындалмаса, онда қолтаңба қабылданбайды.
3. Хэш-функцияны H(M) есептеу.
4. Келесі санды есептеу
W = S-1 mod q.
5. Келесі өрнектерді есептеу
U1 = W∙H(M) mod q; U2 = R∙W mod q.
6. Келесі санды есептеу
V = (gU1 yU2 mod p) mod q.
7. Егер V = R болса, онда қолтаңбаның дұрыстығы, оны қабылдауға болады.
Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заң – мои файлы – файлдар каталогы – электрондық цифрлық қолтаңба
Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 қаңтар N 370-II Заңы
МАЗМҰНЫ
Осы Заң электрондық цифрлық қолтаңбалар арқылы куәландырылған, құқықтық қатынастардың орнатылуын, өзгертiлуiн немесе тоқтатылуын көздейтiн электрондық құжаттарды жасау және пайдалану кезiнде туындайтын қатынастарды, сондай-ақ азаматтық-құқықтық мәмiлелер жасауды қоса алғанда, құқықтық қатынастарға қатысушылардың электрондық құжаттар айналымы саласында туындайтын құқықтары мен мiндеттерiн реттеуге бағытталған.
1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) электрондық цифрлық қолтаңба – электрондық цифрлық қолтаңба құралдарымен жасалған және электрондық құжаттың дұрыстығын, оның тиесiлiлiгiн және мазмұнының өзгермейтiндiгiн растайтын электрондық цифрлық нышандар терiмi;
2) электрондық құжат – өзiндегi ақпарат электрондық-цифрлық нысанда табыс етiлген және электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған құжат;
3) тiркеу куәлiгiнiң иесi – өз атына тiркеу куәлiгi берiлген, тiркеу куәлiгiнде көрсетiлген ашық кiлтке сәйкес жабық кiлттi заңды түрде иеленетiн жеке немесе заңды тұлға;
4) электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтi – тiркеу куәлiгiнiң иесiне белгiлi және электрондық цифрлық қолтаңба құралдарын пайдалана отырып электрондық цифрлық қолтаңбаны жасауға арналған электрондық цифрлық нышандар дәйектiлiгi;
5) электрондық цифрлық қолтаңбаның ашық кiлтi – кез келген тұлғаның қолы жететiн және электрондық құжаттағы электрондық цифрлық қолтаңбаның түпнұсқалығын растауға арналған электрондық цифрлық нышандар дәйектiлiгi;
6) қол қоюшы тұлға – электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтiн заңды түрде иеленетiн және оны электрондық құжатта пайдалану құқығы бар жеке немесе заңды тұлға;
7) тiркеу куәлiгi – куәландырушы орталық электрондық цифрлық қолтаңбаның осы Заңда белгiленген талаптарға сәйкестiгiн растау үшiн беретiн қағаздағы құжат немесе электрондық құжат;
8) электрондық құжат айналымы жүйесi – қатысушылары арасындағы қатынастар осы Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiмен реттелетiн электрондық құжаттар алмасу жүйесi;
9) электрондық цифрлық қолтаңба құралдары – электрондық цифрлық қолтаңбаны жасау және оның түпнұсқалығын тексеру үшiн пайдаланылатын бағдарламалық және техникалық құралдардың жиынтығы;
10) куәландырушы орталық – электрондық цифрлық қолтаңба ашық кiлтiнiң электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтiне сәйкестiгiн куәландыратын, сондай-ақ тiркеу куәлiгiнiң дұрыстығын растайтын заңды тұлға;
11) уәкiлеттi орган – ақпараттандыру саласында мемлекеттiк саясатты iске асыруды және қызметтi мемлекеттiк реттеудi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган;
12) электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушы электрондық құжаттарды жинау, өңдеу, сақтау, беру, iздестiру және тарату процестерiне қатысатын жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттiк орган немесе лауазымды адам;
13) электрондық құжат айналымының корпорациялық жүйесi – электрондық құжат айналымының жүйесi, оған ұйымдардың немесе пайдаланушылардың ведомстволық, функционалдық немесе өзге де ақпараттық қатынастармен айқындалатын шектеулi ортасы қатысушылар бола алады.
2-бап. Қазақстан Республикасының электрондық құжат және
электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдары
1. Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
3-бап. Шетелдiк тiркеу куәлiгiн пайдалану мен шетелдiк
жеке және заңды тұлғалар қатысатын электрондық
құжаттарды алмасу
1. Егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше белгiленбесе, куәландырушы орталық пен шетелдiк тiркеу куәлiгi иесiнiң арасында туындайтын құқықтық қатынастарды реттеу кезiнде тiркеу куәлiгi берiлген мемлекеттiң құқығы қолданылады.
2. Егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше белгiленбесе, шетелдiк жеке және заңды тұлғалар қатысатын электрондық құжаттарды алмасу кезiнде Қазақстан Республикасының заңдары қолданылады.
4-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң электрондық
құжат және электрондық цифрлық қолтаңба
саласындағы құзыретi
Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба саласындағы бағдарламаны әзiрлеу мен орындауды ұйымдастырады;
2) Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдарының сақталуын мемлекеттiк бақылауды қамтамасыз етедi;
3) мемлекеттiк органдардың электрондық құжат айналымының тәртiбi мен талаптарын белгiлейдi;
4) электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба саласындағы уәкiлеттi органның функцияларын белгiлейдi.
5) <*>
Ескерту. 4-бапқа өзгерiс енгiзiлдi – Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).
5-бап. Электрондық құжат және электрондық цифрлық
қолтаңба саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi
Уәкiлеттi орган:
1) электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттарын iске асырады;
2) Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба саласындағы нормативтiк құқықтық актiлерiн әзiрлейдi;
3) мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба мәселелерi бойынша практикалық және әдiстемелiк көмек көрсетедi;
4) Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдарының сақталуын бақылауды жүзеге асырады;
5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес лицензиялануға жататын қызмет түрiне өз құзыретi шегiнде лицензия бередi;
6) Куәландырушы орталықтың үлгi ережесiн әзiрлеп, бекiтедi.
7) <*>
Ескерту. 5-бапқа өзгерiс енгiзiлдi – Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).
2-тарау. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ҚҰЖАТ
6-бап. Электрондық құжат айналымының принциптерi
Электрондық құжат айналымы:
1) электрондық құжат айналымының әр түрлi жүйелерiнiң жұмыс iстеуi;
2) деректер жасау, өңдеу, сақтау және беру үшiн ақпараттық технологиялар қолданылатын қызметтiң кез келген салаларында электрондық құжаттарды пайдалану;
3) кез келген ақпараттық жүйелердi пайдалана отырып, электрондық құжаттарды беру принциптерi негiзiнде мемлекеттiк және мемлекеттiк емес ақпараттық жүйелерде жүзеге асырылады.
7-бап. Электрондық құжат айналымының тәртiбi
1. Осы Заңның талаптарына сәйкес келетiн электрондық құжат қағаздағы құжатқа тең.
2. Электрондық құжат айналымының тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.
3. Мемлекеттiк орган қатысатын электрондық құжат айналымы кезiнде тиiстi мемлекеттiк органның уәкiлеттi лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңбасы танылады.
4. Электрондық құжатта бiр немесе бiрнеше электрондық цифрлық қолтаңба болуы мүмкiн.
5. Мемлекеттiк құпияларды құрайтын мәлiметтерi бар электрондық құжаттарды пайдалану, қорғау, тiркеу тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.
6. Нотариаттық куәландыруды немесе мемлекеттiк тiркеудi қажет етпейтiн кез келген шарттар электрондық цифрлық қолтаңбамен куәландырылған электрондық құжаттар пайдаланыла отырып жасалуы мүмкiн.
8-бап. Электрондық құжаттарды сақтау
Электрондық құжаттар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен мемлекеттiк және (немесе) мемлекеттiк емес ақпараттық жүйелерде сақталады.
9-бап. Электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушының
құқықтары мен мiндеттерi
1. Электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушы:
1) куәландырушы орталық тiркеген электрондық цифрлық қолтаңба ашық кiлтiнiң тиесiлiлiгi мен жарамдылығын растау үшiн осы куәландырушы орталыққа жүгiнуге;
2) бiрнеше куәландырушы орталықтың қызмет көрсетуiн пайдалануға құқылы.
2. Электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушы белгiленген электрондық құжат айналымы ережелерiн сақтауға мiндеттi.
Ескерту. 9-бапқа өзгерiс енгiзiлдi – Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).
3-тарау. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ЦИФРЛЫҚ ҚОЛТАҢБА
10-бап. Электрондық цифрлық қолтаңбаны пайдалану
1. Электрондық цифрлық қолтаңба қол қоюшы тұлғаның өзi қойған қолымен тең және мынадай шарттар орындалған кезде:
1) тiркеу куәлiгi бар ашық кiлттiң көмегiмен электрондық цифрлық қолтаңбаның түпнұсқалығы куәландырылғанда;
2) электрондық құжатқа қол қойған тұлға электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтiне заңды түрде иелiк еткенде;
3) электрондық цифрлық қолтаңба тiркеу куәлiгiнде аталған мәлiметтерге сәйкес пайдаланылғанда, бiрдей заңдық салдарларға әкеп соғады.
2. Электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлттерi оларды заңды негiздерде иеленетiн тұлғалардың меншiгi болып табылады.
Тұлғада электрондық цифрлық қолтаңбаның саны шектеусiз жабық кiлттерi болуы мүмкiн. Электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлттерiн осы кiлттер иелерiнiң келiсiмiнсiз басқа тұлғаларға беруге болмайды.
3. Қол қоюшы тұлға электрондық цифрлық қолтаңбаны пайдалануға өкiлеттiктi өз өкiлiне Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес беруге құқылы.
11-бап. Электрондық цифрлық қолтаңба құралдары
Электрондық цифрлық қолтаңба құралдары Қазақстан Республикасының сертификаттау туралы заңдарында белгiленген жағдайларда және тәртiппен сертификатталуға тиiс.
12-бап. Электрондық құжат айналымы жүйесiндегi
электрондық цифрлық қолтаңба
1. Электрондық цифрлық қолтаңбаны мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары өздерiнiң өкiлеттiгi шегiнде өздерi шығаратын электрондық құжаттарды куәландыру кезiнде пайдалана алады.
2. Электрондық құжат айналымының мемлекеттiк емес және корпорациялық жүйелерiнде электрондық цифрлық қолтаңба Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында белгiленген тәртiппен пайдаланылады.
13-бап. Шетелдiк электрондық цифрлық қолтаңбаны тану
Шетелдiк тiркеу куәлiгi бар шетелдiк электрондық цифрлық қолтаңба Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес немесе тiркеу куәлiктерiнiң тiркелiмiне енгiзiлгеннен кейiн Қазақстан Республикасының аумағында электрондық цифрлық қолтаңба деп танылады.
4-тарау. ТIРКЕУ КУӘЛIГI
14-бап. Тiркеу куәлiгiн беру
Тiркеу куәлiгiн беру тәртiбiн уәкiлеттi орган белгiлейдi және ол куәландырушы орталық пен электрондық құжат айналымы жүйесiнiң қатысушылары үшiн мiндеттi болып табылады.
15-бап. Тiркеу куәлiгiнiң мазмұны
1. Тiркеу куәлiгiнде мынадай мәлiметтер:
1) тiркеу куәлiгiнiң нөмiрi мен оның қолданылу мерзiмi;
2) электрондық цифрлық қолтаңбаның иесiн бiрдейлендiруге мүмкiндiк беретiн деректер;
3) электрондық цифрлық қолтаңбаның ашық кiлтi;
4) электрондық цифрлық қолтаңбаның тиiстi жабық кiлтiн жасау үшiн пайдаланылатын электрондық цифрлық қолтаңба құралдары туралы деректер;
5) электрондық цифрлық қолтаңбаны қолдану салалары мен оны қолдануды шектеу туралы ақпарат;
6) тиiстi куәландырушы орталықтың реквизиттерi болуға тиiс.
2. Куәландырушы орталық электрондық құжат айналымы үшiн қажеттi қосымша ақпаратты электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушымен келiсе отырып, тiркеу куәлiгiне енгiзе алады.
16-бап. Тiркеу куәлiктерiн куәландырушы орталықтарда
сақтау тәртiбi мен мерзiмi
1. Тiркеу куәлiктерiнiң көшiрмелерi уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен тиiстi куәландырушы орталықтарда сақталады.
2. Керi қайтарып алынған тiркеу куәлiктерiн куәландырушы орталықтарда сақтау мерзiмi – кемiнде бес жыл.
3. Керi қайтарып алынған тiркеу куәлiктерi осы баптың 2-тармағында аталған мерзiм өткеннен кейiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен мұрағаттық сақтауға түседi.
17-бап. Тiркеу куәлiгi иесiнiң құқықтары мен мiндеттерi
1. Егер тiркеу куәлiгiнiң иесi тiркеу куәлiгiнде аталған ашық кiлтке сәйкес электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтiне қол жеткiзу режимi бұзылады деп санаса, ол уәкiлеттi органнан тiркеу куәлiгiн керi қайтарып алуды талап етуге құқылы.
2. Тiркеу куәлiгiнiң иесi:
1) куәландырушы орталыққа дұрыс ақпарат беруге;
2) тiркеу куәлiгiнде аталған ашық кiлтке сәйкес келетiн жабық кiлттi пайдалануға;
3) электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлтi туралы ақпаратты заңсыз таратуға жол бермеуге;
4) электрондық цифрлық қолтаңбаның өздерiне тиесiлi жабық кiлтiн заңсыз қол жеткiзу мен пайдаланудан қорғау үшiн шаралар қолдануға, сондай-ақ ашық кiлттердi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен сақтауға мiндеттi.
18-бап. Тiркеу куәлiгiн керi қайтарып алу
1. Тiркеу куәлiгiн берген куәландырушы орталық оны мынадай жағдайларда:
1) тiркеу куәлiгi иесiнiң немесе оның өкiлiнiң талап етуi бойынша;
2) тiркеу куәлiгiнiң иесi қайтыс болғанда;
3) тiркеу куәлiгiнiң қолданылу мерзiмi аяқталғанда;
4) куәландырушы орталық пен тiркеу куәлiгiнiң иесi арасындағы келiсiмде көзделген жағдайларда;
5) заңды күшiне енген сот шешiмi бойынша керi қайтарып алады.
2. Куәландырушы орталық тiркеу куәлiгiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен және мерзiмде керi қайтарып алады.
3. Тiркеу куәлiгiн жою кезiнде куәландырушы орталық тiркеу куәлiгiнiң иесiн хабардар етуге және тиiстi ақпаратты алған кезден бастап кемiнде бiр күн мерзiмде тiркеу куәлiктерiнiң тiркелiмiне өзгерiстер енгiзуге мiндеттi.
19-бап. Шетелдiк тiркеу куәлiктерiн тану
Шетелдiк тiркеу куәлiгi тiркеу куәлiктерiнiң тiркелiмiне тiркеу куәлiгi енгiзiлгеннен кейiн, куәландырушы орталық берген Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын тiркеу куәлiгiмен тең танылады.
5-тарау. КУӘЛАНДЫРУШЫ ОРТАЛЫҚ
20-бап. Куәландырушы орталықтың қызметi
1. Куәландырушы орталық Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған заңды тұлға болып табылады. 2. Электрондық цифрлық қолтаңбаның ашық кiлтiнiң сәйкестiгiн куәландыру жөнiндегi, сондай-ақ тiркеу куәлiгiнiң дұрыстығын растау жөнiндегi қызмет Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңдарына сәйкес лицензиялануға тиiс.
3. Куәландырушы орталық электрондық құжат айналымының бiрнеше жүйесiне қызмет көрсете алады.
21-бап. Куәландырушы орталықтың функциялары
1. Куәландырушы орталық:
1) электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кiлттерiн заңсыз қол жеткiзуден қорғау үшiн шаралар қолдана отырып, электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушылардың өтiнiшi бойынша электрондық цифрлық қолтаңбаның кiлттерiн жасайды;
2) тiркеу куәлiктерiн бередi, тiркейдi, керi қайтарып алады, сақтайды, белгiленген тәртiппен берiлген тiркеу куәлiктерiнiң тiркелiмiн жүргiзедi;
3) қолданылып жүрген және керi қайтарып алынған тiркеу куәлiктерiн есепке алуды жүзеге асырады;
4) куәландырушы орталық Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен тiркеген электрондық цифрлық қолтаңба ашық кiлтiнiң тиесiлiлiгiн және жарамдылығын растайды.
5) <*>
2. Куәландырушы орталық сақтауда тұрған электрондық цифрлық қолтаңба ашық кiлттерi жоғалуының, модификациялануының және қолдан жасалуының алдын алу үшiн қажеттi барлық шараларды қолдануға мiндеттi.
3. Куәландырушы орталық осы баптың 2-тармағында көзделген мiндеттi орындамағаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.
Ескерту. 21-бапқа өзгерiс енгiзiлдi – Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).
22-бап. Куәландырушы орталықтың қызметiн тоқтату
1. Куәландырушы орталықтың қызметi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен тоқтатылады.
2. Куәландырушы орталық қызметiн тоқтатқан жағдайда өз қызметiн тоқтатудан отыз күн бұрын өзi қызмет көрсететiн электрондық құжат айналымы жүйесiне қатысушылардың бәрiн және уәкiлеттi органды бұл туралы хабардар етуге мiндеттi.
3. Куәландырушы орталықтың қызметiн тоқтату кезiнде ол берген тiркеу куәлiктерi мен электрондық цифрлық қолтаңбаның тиiстi кiлттерi, тiркеу куәлiктерiнiң иелерi туралы мәлiметтер тiркеу куәлiгiнiң иесiмен келiсiле отырып, басқа куәландырушы орталықтарға берiледi.
4. Осы баптың 2-тармағында аталған мерзiм өткеннен кейiн басқа куәландырушы орталықтарға берiлмеген тiркеу куәлiктерi мен электрондық цифрлық қолтаңбаның тиiстi кiлттерi қолданылуын тоқтатады және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сақталуға тиiс.
23-бап. Тiркеу куәлiктерiнiң иелерi, электрондық цифрлық
қолтаңбаның жабық және ашық кiлттерi туралы
мәлiметтердi қорғау
1. Куәландырушы орталық тiркеу куәлiктерiнiң иелерi туралы мәлiметтердiң қорғалуын қамтамасыз етедi және оларды Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда ашады.
2. Тараптардың келiсiмiне сәйкес жасырын болып табылатын тiркеу куәлiктерiнiң иелерi туралы мәлiметтер тiркеу куәлiктерiнiң жалпы қол жететiн тiркелiмiне енгiзiлмейдi.
6-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
24-бап. Қазақстан Республикасының электрондық құжат және
электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдарын
бұзғаны үшiн жауаптылық
Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңдарының бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауапкершiлiкте болады.
25-бап. Дауларды қарау
Электрондық құжатты және электрондық цифрлық қолтаңбаны пайдалану кезiнде туындайтын даулар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сот тәртiбiмен қаралуға тиiс.
26-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi
Осы Заң 2003 жылғы 1 шiлдеден бастап қолданысқа енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының
Президентi
Электрондық цифрлық қолтаңба – электрондық цифрлық қолтаңба деген не?
Егер заңға жүгінетін болсақ, онда “Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы” Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 қаңтардағы Заңы былай дейді: “Электрондық цифрлық қолтаңба – электрондық цифрлық қолтаңба құралдарымен жасалған және электрондық құжаттың дұрыстығын, оның тиесiлiлiгiн және мазмұнының өзгермейтiндiгiн растайтын электрондық цифрлық нышандар терiмi”.
Ал, егер жалпақ тілмен айтатын болсақ, ЭЦҚ – ол біздің күнделікті қағаз тасығышқа қойып жүрген қолтаңбамыздың электронды нұсқасы. ЭЦҚ-ның қағаз түріндегідей заңды күші бар. Яғни, қағазға қойған қолыңыз бен электрондық цифрлық қолтаңбаңыздың заңды күші бірдей деген сөз.
Елімізде жеке және заңды тұлғалар үшін ЭЦҚ құралдарын дайындау және берумен, сондай-ақ электрондық қызметтерді жылжыту жұмыстарымен “Қазақстан Республикасының Ұлттық куәландыру орталығы” АҚ айналысады.
Тел: 8-800-080-7777.
Пошталық мекен-жайы: 010000, Астана қаласы, Сол жағалау, Министрліктер үйі, Cерверлік орталық, кіріс 16 B.